Hoe gedragen tuinvogels zich tijdens het broeden?

In Nederland vindt het broedseizoen van tuinvogels plaats tussen 1 maart en 30 september. Vogelliefhebbers kunnen in deze periode het broedgedrag van hun tuinvogels met grote belangstelling volgen. Het is dan ook belangrijk om te weten hoe inheemse vogels zich gedragen tijdens het broeden. In dit artikel gaan we in op het broedgedrag van tuinvogels en hoe je ze het beste kunt helpen.

Nest bouwen en eieren leggen voor het broeden 

Voordat de vogels kunnen broeden, moeten ze in de lente een geschikte partner vinden en met elkaar paren. Daarna moeten de vogel ouders ook een geschikte broedplaats vinden en samen hun nest bouwen. Er zijn verschillende soorten nesten en -ontwerpen, afhankelijk van de vogelsoort en de materialen die beschikbaar zijn. Zo zijn er boom-, grond-, rots- of grotkwekers die op verschillende plekken hun nest bouwen. Ook de materialen kunnen heel verschillend zijn. Afhankelijk van de vogelsoort kunnen mos, dierenhaar, stro, veren, stukjes papier, schors, wortels, bladeren, modder of klei voor het nest worden gebruikt.

Stoor niet tijdens het broeden

Wanneer de koppeling voltooid is, beginnen de vogels met incubatie. Het is belangrijk dat de vogels tijdens deze fase niet worden gestoord, omdat frequente verstoringen ervoor kunnen zorgen dat de vogels hun broedsel opgeven en op zoek gaan naar een nieuwe broedplaats. Als je de vogels wilt observeren, zorg er dan voor dat je niet te dichtbij staat en gebruik een verrekijker.

Verdeling van rollen tijdens broedproces bij vogels

Bij veel vogelsoorten is het vrouwtje degene die het broeden op zich neemt, terwijl het mannetje voedsel verzamelt voor haar. Dit broedgedrag wordt waargenomen bij onder andere roodborstjes, mezen en uilen. Het vrouwtje heeft vaak een eenvoudiger verenkleed dat haar beter camoufleert. 

Andere vogelsoorten, zoals zwanen en bijeneters, wisselen juist af tussen mannelijke en vrouwelijke dieren tijdens het broedproces. Hierbij broedt de ene vogel terwijl de andere op zoek gaat naar voedsel. Bij deze vogelsoorten neemt het vrouwtje vaak het grootste deel van de broedtijd op zich.

Broedparasieten

Er zijn ook vogelsoorten die hun eieren niet zelf uitbroeden, zoals de bekende koekoek. Deze vogelsoorten leggen hun eieren in de nesten van andere vogels die dienen als gastheren. De draagouders nemen dan de incubatie en opvoeding van de jongen over.

Gebruik van omgevingsinvloeden

Sommige vogelsoorten maken gebruik van omgevingsinvloeden om hun eieren uit te broeden. Zo laten veel loopvogels hun eieren uitkomen in de zon en gebruiken andere vogels composthopen om de warmte van de afbraak van organisch materiaal te benutten. 

De incubatietijd van vogels varieert afhankelijk van de vogelsoort en de omgevingsinvloeden. Het broedproces kan onderbroken worden door bijvoorbeeld het beluchten van de eieren of het draaien ervan in het nest. De vochtigheid van de eieren is ook belangrijk voor sommige vogelsoorten. Zo zitten zwanen op het legsel met vochtige veren wanneer de lucht te droog is.

Bijvoeren in het broedseizoen

Tijdens de incubatietijd hebben sommige vogelsoorten extra voedsel nodig om gezond te blijven en voldoende energie te hebben om de eieren uit te broeden. Vooral bij de soorten waarbij slechts één partner broedt en de andere partner voedsel aanlevert, is het belangrijk dat het voedsel van goede kwaliteit is en op tijd wordt geleverd. Ook bij broedparasieten kan bijvoeren nodig zijn, omdat de draagouders extra monden moeten voeden. 

Bijvoeren kan op verschillende manieren gebeuren, afhankelijk van de soort en de omgeving. Zo kunnen sommige vogels zelf op zoek gaan naar extra voedsel, terwijl anderen afhankelijk zijn van de aanvoer van voedsel door de partner of andere vogels. 

Ook kan bijvoeren door mensen nodig zijn, bijvoorbeeld bij vogels in gevangenschap of in sterk verstedelijkte gebieden waar natuurlijk voedsel schaars is. Vogels zijn slim en hebben geleerd waar voedselbronnen te vinden zijn. Het is belangrijk om ervoor te zorgen dat je verschillende soorten vogelvoer als pindakaas tuinvogels, gedroogde meelwormen, fruit, noten of black soldier fly meelwormen aanbiedt dat geschikt is voor de soorten vogels in jouw omgeving.

Door ze tuinvogelvoer te voeren en voederhuisjes in je tuin te plaatsen, creëer je een veilige en aantrekkelijke omgeving voor vogels om te bezoeken. Naast het bijvoeren van vogels, is het belangrijk om ervoor te zorgen dat je tuin voldoende beschutting en water heeft om de vogels aan te trekken en te behouden.